25 jaar ervaring met en opvolging van het arbeidsmarktbeleid leren mij dat discriminatie op de arbeidsmarkt altijd al heeft bestaan. Vandaag trachten bepaalde groepen en de ‘deugmedia’ die discriminatie te herleiden tot het gegeven van vreemde herkomst en kleur. Ik verzet mij tegen deze hypocriete benadering van discriminatie.

Huisvesting en de arbeidsmarkt worden meestal samen vernoemd als twee haarden van racisme en discriminatie. Discriminatie in beeld brengen kan je doen op basis van getuigenissen en/of op basis van cijfers. Ik doe in deze  een poging om cijfergegevens te verzamelen die  bepaalde discriminatie-mechanismes -op de arbeidsmarkt- aantonen.

Wat vooraf gaat

Vele jaren, tot aan mijn brugpensioen in 2011, maakte ik namens het ACV, deel uit van regionale overlegorganen. Aanvankelijk was dat in het S.T.C (sub-regionaal-tewerkstellingscomité) waarin werkgevers, vakbonden en VDAB de arbeidsmarkt-situatie in de regio opvolgden. Later werd dat de SERR (sociaal economische regionale raad) maar met een ‘bovenbouw’, het RESOC waarin ook de politiek een vertegenwoordiging kreeg.

Er waren eens…diverstiteitsplannen

Een hele periode was ik ook voorzitter van de werkgroep ‘risicogroepen’. Zo noemde men toen de talrijke werklozen die moeilijk tot geen aansluiting vonden met de arbeidsmarkt. Omwille van een (te) lage scholing, een (arbeids)handicap, gebrek aan geschikte competenties, of van vreemde herkomst en de 50+. Een sub-werkgroep legde de focus op de jonge, ongekwallificeerde schoolverlaters. Een nog steeds aanhoudende problematiek. (jongeren die, al dan niet vroegtijdig, de school verlaten zonder enig diploma of getuigschrift)

De Vlaamse overheid stelde destijds middelen en mensen ter beschikking om in bedrijven en diensten, diversiteitsplannen te introduceren. Sinds het RESOC werd vervangen door het streekplatform, zijn die middelen en mensen verdwenen. Maar niet de diversiteitsproblematiek.

In het kader van herstructureringen van bedrijven en sluitingen/faillissementen heb ik deelgenomen aan heel wat (her)tewerkstellingscellen. Van grote bedrijven, zoals Philips, Janssen Pharmaceutica, Umicore in Balen, General Motors, Daf e.a.  De sluiting van radiatorenfabriek Veha in Grobbendonk en La Corbeille. Verder nog talrijke kleinere bedrijven die in het kader van de hertewerkstelling werden begeleid door de regionale tewerkstellingscel.

Ik kan u met zekerheid zeggen, vanuit al mijn ervaringen, dat discriminatie op de arbeidsmarkt, ALTIJD bestaan heeft. Maar veel ruimer dan enkel naar werkzoekenden van vreemde herkomst.

In de grote tewerkstellingscrisis die volgde op de bankencrisis van 2008, waren het vooral de 50+ die massaal werden uitgestoten. Om daarna bijna geen kansen meer te krijgen op ander werk. Er werden zelfs door VDAB, in samenwerking met de vakbonden speciale acties opgezet om met de sterk groeiende groep van werkloze 50+ die kansen op de arbeidsmarkt te verhogen.

Heel vaak had deze groep af te rekenen met een dubbele discriminatie, omdat er ook heel veel laaggeschoolden in terecht kwamen. Want  laag- of kortgeschoolden  kregen (krijgen) steeds minder kansen op duurzame tewerkstelling. Voor deze mensen is blijkbaar de interimarbeid uitgevonden.  Zelfs al hadden zij zich bij hun vorige werkgever opgewerkt tot leidinggevende.

Wie met een of andere beperking te maken heeft , een arbeidshandicap met een schoon woord benoemd, kwam (komt) ook al moeilijk aan de bak. En ja, er was (is) zeker ook discriminatie naar mensen van vreemde herkomst.

De naar mijn mening grootste discriminatie zit in het diploma–fetisjisme. Werkgevers en vooral de overheid houden véél te weinig rekening met opgebouwde competenties en vaardigheden. Zelfs wanneer je jaren, met succes, een gelijkaardige job hebt uitgeoefend kom je er zonder het ‘passende diploma’ NIET in.

Sinds 2011 kan ik één en ander niet meer opvolgen op regionaal niveau. Maar dat doe ik wel voor de stad die mij als inwoner, nauw aan het hart ligt : Turnhout.

Turnhout centrumstad

In Turnhout is ruim 33% van de inwoners van vreemde herkomst. Als je dit cijfer -14.843- afzet tegenover het aantal Belgen -29884- is dat zelfs 50% en heb je voor elke 2 Belgen één inwoner van vreemde origine. In de werkloosheid echter is 54% van vreemde herkomst. Wat betekent dat je voor elke werkloze Turnhoutenaar, méér dan 1 werkloze hebt van vreemde herkomst.

De werkloosheidsgraad bij de Belgen is -met 6,6%-  bijna dubbel zo groot dan die in Vlaanderen met 3,4%. Tellen we daar dan de werklozen bij met een EU-herkomst, stijgt die graad naar 9,4% (Vlaanderen = 6 ,4%) Bij de inwoners  van buiten de EU is er een werkloosheidsgraad van 15,9%, waar die in Vlaanderen 12,5% beloopt.

Markante cijfers, dat wel. Maar deze grote verschillen hebben zeker niet enkel te maken met discriminatie op de arbeidsmarkt. Maar ook vooral  met de grote toestroom van vreemdelingen de afgelopen jaren in onze stad ! De laatste  10 jaar, nam het aantal vreemdelingen toe van -4.169- naar -8.732.

Turnhout scoort ook erg hoog wat het aantal erkende vluchtelingen betreft. Per einde januari 2019 woonden er 690 in deze stad, of 15,63 per duizend inwoners. Enkel al in 2018 moet je daar ook nog eens 139 gezinsherenigers bijtellen. En in weerwil van wat ons werd voorgehouden, sinds de grote vluchtelingencrisis van 2015, gaat het hier in grote meerderheid WEL over laaggeschoolden. Vele van deze vluchtelingen zijn zelfs analfabeet in hun eigen taal. Ga daar maar eens aanstaan om die Nederlands te leren…

Een hoge werkloosheidsgraad staat vanzelfsprekend voor een lage werkzaamheidsgraad. Met 70,4% (bevolking van 20 t/m64 jaar) ligt die werkzaamheidsgraad voor de Belgen, maar liefst 5% punt lager dan Vlaanderen (75,6) Maar ook hier trekken de andere EU inwoners dit sterk naar beneden   (60,3) Voor de inwoners uit niet EU-landen is de werkzaamheidsgraad, met 49,2 erg laag.

Bekijken we ook even een andere indicator van  discriminatie,  dan leren de cijfers me, dat vooral het % laaggeschoolden al meer dan 10 jaar boven de 50% blijft. Het laatste jaar kwamen er zelfs 120 bij in deze categorie.

Wat de werkloosheidsduur betreft maak ik een gelijkaardige vaststelling. In mei dit jaar zijn er 831 mensen +2 jaar werkloos, of 70 meer dan een jaar geleden. Maar 10 jaar geleden waren er maar 588 +2 jaar werkloos.

Dit toont duidelijk aan dat laaggeschoolden en langdurig werklozen niet echt hebben kunnen profiteren van de economische hausse van de afgelopen jaren.

Je kan  met zekerheid stellen dat  in deze grote groepen van laaggeschoolde èn langdurig werklozen, de afgelopen jaren de verkleuring is toegenomen.

Praktijktesten ? Nee !

Een van de grootste struikelblokken voor nieuwkomers op de arbeidsmarkt is de gebrekkige tot onbestaande kennis van de Nederlandse taal. Omwille van de coronacrisis hebben alle taallessen, integratielessen enz. …maanden stil gelegen. Net als de beroepsopleidingen bij VDAB. Omwille daarvan is er momenteel absoluut géén sprake van een window of opportunity om prakijktesten in te voeren op de arbeidsmarkt. Integendeel zelfs ! Er moet een stevig tandje worden bijgestoken om de opgelopen achterstand weg te werken, als dat al zou kunnen. Voor velen is het ongetwijfeld opnieuw van 0 af te (her)beginnen

Daarnaast moet er vooral gewerkt worden aan competentieversterking van de te grote groepen van laaggeschoolde werklozen en nieuwkomers. Competentieversterking en attitude-vorming zijn belangrijke sleutels om de kansen op de arbeidsmarkt te verhogen. Uit ervaring weet ik dat niet iedereen voldoende beseft wat de essentie is van een arbeidsovereenkomst. Dat is met name werken onder leiding, gezag en toezicht !

Goede scholing is voor iedereen belangrijk

De deugmedia voerden de laatste weken regelmatig iemand op met Congolese roots. Die weten ons te vertellen dat uit een studie van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat meer dan 60% van personen met Afrikaanse roots  een diploma hoger onderwijs heeft. Dit is een hoog opleidingsniveau vergeleken met dat van het Belgische gemiddelde en dat van andere migratiegroepen. 56% van de  bevraagden, zeggen te werken onder hun diplomaniveau.  Wat de deugmedia er echter NIET bij vermelden is dat dit in meer dan 1 op de 3 gevallen (35%) te maken heeft met  het niet erkennen van het niveau van een diploma dat werd behaald in het land van herkomst (35%).  Een opleiding dus die helemaal niet gelijkwaardig is aan deze in ons land…

Ik meen oprecht dat wij toe zijn aan een nieuw en geactualiseerd diversiteitscharter in Vlaanderen. Maar dan vanuit de vaststelling dat diversiteit op de werkvloer veel meer is dan een zwart/wit verhaal, net zoals dat ook het geval is inzake discriminatie op de arbeidsmarkt.

Dré Wolput

Turnhout,

25 juni 2020

0475/20.44.30

Email : wolput.dre@telenet.be