Proloog

2012 was een feestjaar voor Turnhout. In dat jaar werden wij culturele hoofdstad van Vlaanderen en in datzelfde jaar werd ook het gloednieuw aangelegde en autovrije salon van Turnhout geopend, zijnde de Grote Markt.

Ook al in 2012 werd het Turnovaproject definitief in de steigers gezet. Eindelijk een nieuw, deftig en vooral brandveilig onderkomen voor de stedelijke academies.

Het was de verwachting, dat dit alles een katalysator zou zijn, om Turnhout definitief op de regionale en Vlaamse kaart te zetten, met zelfs uitstraling naar Nederland en andere omstreken.

Dompers op de feest vreugde

Corsendonk appartementen. Foto : Mia Uydens GVA

*Maar amper drie jaar later werd Europa, ons land, maar ook de stad Turnhout en regio overvallen door een ongeziene vluchtelingencrisis. Binnen de kortste tijd werden in de Kempen ruim 2.000 vluchtelingen opgevangen, waarvan een 400-tal in de Corsendonck appartementen langs de H. Hartstraat in Turnhout.

Einde januari 2019 woonden er in Turnhout al 528 erkende vluchtelingen  of 12/1000 inwoners (11,96 om juist te zijn) De volgmigratie in het kader van gezinsherenging is NIET inbegrepen. Uit mijn blog van 9 juni 2019 :

Met dit aantal spelen we (alweer) in de top 3 van de 13 Vlaams centrumsteden (na Oostende en Leuven) maar wel nog VOOR Antwerpen waar er 11/1000 inwoners, erkende vluchteling zijn. (11,08) Met 67% is het aantal erkende vluchtelingen in onze stad, vooral een mannelijke aangelegenheid. Wat leeftijd betreft is ook al 67% tussen de 18 en 44 jaar.

*Begin 2020 komen er steeds meer berichten dat in China een levensgevaarlijk virus de ronde doet.  Gecatalogeerd onder de naam Covid 19, maar ondertussen genoegzaam gekend als corona.

Bij het begin van het nieuwe jaar beseft nog niemand in ons  land, wat voor catastrofale gevolgen die covid 19 zal hebben voor en in ons land.

Op 13 maart gaat ons land voor de eerste keer in lockdown. Enkel winkels die levensnoodzakelijke producten verkopen mogen nog openblijven. In ondernemingen die moeten sluiten zal massaal tijdelijke -corona- werkloosheid worden ingevoerd. Federale en Vlaamse overheden beslissen tot verregaande coronasteun voor ondernemingen en zelfstandigen die hun zaak gedwongen moeten sluiten.

BLIJF IN UW KOT

…was de boodschap. En wie toch een wandeling of fietstochtje wilde doen kon dat maar binnen een bepaalde perimeter. Tussendoor rusten op een bankje was al helemaal uit den boze.

Wij mochten onze (groot)ouders die in een RVT verbleven niet meer gaan bezoeken. Hoogstens eens wuiven vanachter het glas. Feesten en fuiven, zelfs met je eigen kinderen was er niet meer bij, laat staan dat je nog vrienden mocht uitnodigen.

Scholen dicht en afstandsonderwijs in de plaats, de jeugd die zichzelf enkel mocht opsluiten in hun kamer…leerachterstand en psychologische problemen bij de vleet.

Maar wat het allemaal nog veel erger maakte…als je partner of je kinderen of wie dan ook in het ziekenhuis terecht kwam mocht hij of zij zelfs géén bezoek ontvangen. Trouwens de ziekenhuizen mochten enkel nog bezig zijn met corona en alle consultaties werden opgeschort. Verplegend personeel en dokters werden allemaal naar corona-afdelingen gestuurd of werden gedeeltelijk werkloos gesteld…

Nog straffer werd het als iemand kwam te overlijden. Afscheid nemen kon of mocht niet meer en begrafenisdiensten waren helemaal uit den boze…

In de RVT’s (rusthuizen) stierven duizenden mensen met of door corona. Andere doodsoorzaken waren er blijkbaar niet meer. Of er niet meer mensen gestorven zijn van verplichte eenzaamheid dan effectief van corona…het zal voor altijd een mysterie blijven.

En het bleef niet bij die ene en eerste lockdown.

De farma-industrie ging ijverig op zoek naar een vaccin. Overal werden vaccinatiecentra ingericht en wie daar niet van wou weten zou later géén coronapas krijgen om nog in de horeca binnen te mogen…

En uiteraard niet te vergeten kwam er ook nog een algemene mondmaskerplicht. Een overzicht van elle opeenvolgende coronamaatregelen in ons land kan je lezen op Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Maatregelen_tijdens_de_coronacrisis_in_Belgi%C3%AB

Oorlog in Oekraïne

Terwijl we in ons land nog wachtende zijn op verdere coronaversoepeling in ondermeer de horeca, vallen de Russen op 24/2/2022 Oekraïne binnen. Deze invasie veroorzaakte Europa’s grootste vluchtelingencrisis sinds de tweede wereldoorlog. Meer dan 8 miljoen Oekraïners ontvluchtten het land en een derde van de Oekraïense bevolking raakte ontheemd. Tevens leidde de invasie tot wereldwijde voedseltekorten.

In ons land leidde deze invasie tot een ongeziene energiecrisis met fenomenale prijsstijgingen en heel veel bevoorradingsonzekerheden -en nog meer fenomenale winsten voor de energiereuzen- met als gevolg een ongeziene inflatie als gevolg van deze energieprijzen maar zeker ook van de fel stijgende voedselprijzen, waarvan heden ten dage het einde absoluut nog niet in zicht is.

Onze (federale) overheid zou ook voorzien in de opvang van Oekraïense vluchtelingen bij particulieren en in nooddorpen. In de gedachte dat deze opvangcrisis niet al te lang zou duren werd voorzien in een leefloon voor de mensen die ons land zou ontvangen. Géén enkel ander Europees land zou echter met dezelfde financiële gulheid tewerk gaan.  Tot en met 4/4/2023 werden in België meer dan 66.300 Oekraïners opgevangen.

En hoe evolueerde Turnhout sinds 2012

Socio-economisch, demografisch en politiek

Sinds het cultuurjaar 2012 hebben we af te rekenen met een almaar groeiende leegstand van handelszaken. De komst van Turnova heeft tot nog toe niet de verwachtingen ingelost. In plaats van complementair te zijn, ging Turnova zelfs een aantal winkels wegroven in de binnenstad.

De iconische toren, die moet fungeren als landmark heeft mijn inziens flink ingeleverd op wonen om meer kantoren aan te trekken. Recent nam Carta Mundi hierin nog zijn intrek en mag in 2024 ook de politie naar daar verhuizen.

Verder lijkt het me dat inzake shopping deze site eigenlijk dringend op zoek moet naar een tweede adem. Tot nog toe is er heel weinig exclusiviteit te vinden op deze site. Een KFC vestiging in het enige nog historische gebouw van de Turnhoutse markt is wat mij betreft een vettige vergissing van formaat.

De kleinste van de 13 Vlaamse centrumsteden maar wel de zwaarste problemen.

Zo is de werkloosheidsgraad (10,7%) na Antwerpen het hoogste. Behalve Oostende (10,3%) scoren alle andere centrumsteden een werkloosheidsgraad van minder dan 10%

Meer dan 6 op de 10 werklozen in onze stad zijn van buitenlandse herkomst.

Als we de leefloon cijfers bekijken, staat Turnhout alweer vooraan in het lijstje met 22,43 leefloners per 1.000 inwoners. Zo laten we enkel Oostende (25,92/1.000) en Gent (25,79/1.000) voorgaan. Ook in deze groep heeft 55,5% een niet-Belgische nationaliteit. (Bij het leefloon registreert men niet de herkomst maar de nationaliteit)

Inkomsten-gewijs is het gemiddeld belastbaar inkomen per inwoner in onze stad erg laag. Uit mijn blog van 13 februari 2023 :

Zo is de opbrengst van de personenbelasting, op jaarbasisis -per inwoner- met 262,39 €, één van de laagste van de 13 Vlaamse centrumsteden. Binnen de stadsregio in transitie is dat zelfs de absoluut laagste opbrengst, waar enkel de gemeente Lille (295,23 €,) minder dan 300 euro ontvangt. In buurgemeente Vosselaar int men maar liefst 384,31 € per inwoner. Met dat bedrag zou onze stad maar liefst 5,73 miljoen € per jaar meer kunnen investeren…

Demografisch Turnhout.

Momenteel is zowat 40% van de Turnhoutse inwoners van vreemde herkomst. Het grootste deel ervan -80%- woont in het centrum met 6.684 stedelingen. (+2.951 sinds 2012) Dat is 44% van het totaal aantal inwoners in het centrum.

Stedelijk wonen Oost telt 3.804 (+1.912 sinds 2012) inwoners van vreemde herkomst, goed voor 36,8%

Stedelijk wonen West is goed voor 3.637 bewoners van vreemde herkomst (+1.804 sinds 2012) of 38% van het totaal aantal inwoners.

In de 520 weken die er verlopen zijn tussen 2012 en 2022 hebben 3.008 inwoners van Belgische origine, onze stad verlaten en kwamen er 7.883 nieuwkomers van vreemde origine binnen.

Met andere woorden, voor elke  Bink, die onze stad heeft verlaten kwamen er  3 nieuwkomers -niet Belgen- naar onze stad, in zijn of haar plaats. Elke week 15 nieuwkomers… !!

Als ik al jaren in mijn blogs schrijf dat de instroom van nieuwkomers in onze stad tè snel en tè massaal is geweest tonen deze cijfers aan dat ik niet/nooit heb overdreven.

En uiteraard staat die instroom niet stil. Zo is het aantal asielzoekers wat zich in ons land komt aanmelden nog steeds erg hoog. De hoogste cijfers zelfs van Europa. Gezien de grote aanwezigheid in onze stad van erkende asielzoekers – zoals 725 Afghanen; 544 Ghanezen; 457 Somaliërs, cijfers begin 2022- maar evenzeer van Oost-Europese migranten, waaronder 2.389 Roemenen en 442 Polen, zullen veel van die nieuwkomers in Turnhout terecht komen. Ondertussen blijft uiteraard ook de gezinshereniging nieuwkomers voor Turnhout aanbrengen. Momenteel is minstens 52% van de Turnhoutse bevolking, jonger dan 50 jaar, van niet-Belgische herkomst.

Politiek Turnhout

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2012, behaalde nieuwkomer NVA in één klap, 11 zetels, samen met de 6 zetels van CD&V  en de 4 van SP.a (nu Vooruit) vormden ze een riante meerderheid van 21 op 35 zetels. Erwin Brentjens (op 31/7/2022 overleden) werd voor NVA burgemeester van onze stad. Maar helaas waren binnen zijn partij een aantal (te) erg ambitieuze verkozenen die al redelijk snel zijn burgemeestersambt contesteerden…

Nog voor de zomer goed en wel begonnen was in 2013 werd er al stevig ruzie gemaakt binnen nva Turnhout. Als gevolg daarvan werd Turnhout enkele maanden later onbestuurbaar. En zo kwam Turnhout, na een positief jaar als culturele hoofdstad van Vlaanderen in de analen van datzelfde Vlaanderen terecht als de eerste stad die zich, in het kader van een recente nieuwe gemeentewet, onbestuurbaar liet verklaren wegens aanhoudend gekibbel binnen de meerderheidspartij NVA….Omdat de voorziene en verplichte bemiddeling niet tot een oplossing leidde, werd een nieuwe coalitie op de been gebracht met Groen, SP.a, CD&V en TIM. Eric Vos, die ondanks hij vele jaren een schepenmandaat namens CD&V  invulde maar in 2012 afscheurde van CD&V werd als burgemeester de opvolger van Erwin Brentjens en NVA belandde in de oppositie.  CD&V aanvaarde dit burgemeesterschap van Vos en deze coalitie met erg lange tanden en de volgende jaren van de legislatuur verliepen dan ook niet echt van harte tussen Vos, Stijnen en hun verkozenen !!

Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Ondanks wat in 2013 gebeurde, namelijk een stad onbestuurbaar maken door en omwille van NVA, haalde die partij in 2018 toch nog 8 zetels. Maar nog veel opmerkelijker was de totaal onverwachte winst van het extreem-rechtse Vlaams Belang. Zo voegden zij aan hun 3 zetels van 2012 maar liefst 4 zetels toe…

Het duurde niet lang om al op verkiezingsavond van 14/10/2018 een coalitie te vormen, waarbij de partijen groen, CD&V en Vooruit, uit de vorige coalitie, aan boord bleven en samen met NVA een meerderheid vormen. Meteen werd beslist dat elke partij twee mandaten zou krijgen in het college, onder leiding van Paul Van Miert (NVA) als burgemeester. Wat mij betreft een alles behalve logische verdeling vermits cijfermatig de NVA zeker recht had op twee schepenzetels. Maar, gedane zaken nemen geen keer.

Begin 2020 valt er een heuse bom op Turnhout.

Zo bleek dat een rekenfout van 26 miljoen euro werd gemaakt in de begroting

Uit Het Laatste Nieuws van 23/1/2020 :

Stad Turnhout zit met de handen in het haar. Bij de begroting die vorige maand werd goedgekeurd, werd een rekenfout gemaakt. En wat voor één: het gaat om maar liefst 26 miljoen euro. Dat tekort moet nu weer gedicht worden. Wat gegoochel met de pensioenkas moet voorlopig een oplossing bieden. Insiders spreken van een politieke ramp. https://www.hln.be/turnhout/oeps-stad-turnhout-maakt-rekenfout-van-26-miljoen-euro-in-begroting~aadfbcd7/

Enkele jaren later zou ook de coronacrisis flink wat geld kosten aan de stad. Zo aan taksen allerlei die niet zouden worden geïnd, een coronacheck voor de Turnhoutse gezinnen enz. …

Geen Turnhout Kermis, geen Kerstmarkt of eindejaarsfeesten enz. …

En tot overmaat van ramp moet de stad in oktober 2022 bekend maken dat ze stevig moeten snoeien in uitgaven en personeel…als gevolg van energiekosten èn indexeringen lonen en pensioenen…

Uit Het Nieuwsblad dd 13/10/2022

Tot 2025 moet het echter op zoek naar 27 miljoen euro voor de stijgende loonkosten en 5 miljoen euro voor de oplopende energiefactuur. Het is onvermijdelijk om een deel van de besparingen te doen bij de grootste uitgavenpost, de lonen van medewerkers, klinkt het.  https://m.nieuwsblad.be/cnt/dmf20221013_94627984

Een rekenfout van 26 miljoen en een noodzakelijke besparing van 27 miljoen. Het zijn bedragen om van te duizelen die bovendien de draagkracht van onze stad helemaal ondergraven !

Wegeninfrastructuur in centrum.

Ik heb het al herhaaldelijk geschreven, in mijn blogs. De weginfrastructuur in het centrum van Turnhout is er zeer erg aan toe. Net zoals veel stoepen. Behalve de heraanleg van de Markt in 2012 zijn er daarna geen nieuwe werv(k)en aan bod gekomen. Behalve her en der telkens opnieuw wat klinkers ophalen om een put weg te werken diverse zinkgaten in het wegdek die moesten worden hersteld. Of zoals in de Gasthuisstraat het wegdek ter hoogte van de Korte Gasthuisstraat grondig herstellen om exact één jaar later met hetzelfde euvel van weggereden en opgehoopte klinkers, geconfronteerd te worden? Het is voor een fietser een hele kunst om al die kotten en bulten in de Turnhoutse centrumstraten te vermijden. Kotten die bij regenweer allemaal kleine zwembadjes vormen.

Zowel in 2007 als in 2019 werden in de Warandestraat broodnodige herstellingen uitgevoerd die, zo is gebleken, alles behalve duurzaam waren !

Gezien wat voorafgaat aan financiële perikelen ziet ook de toekomst er niet bijster goed uit. In het beste geval gaat de bouw van een nieuwe sporthal nog deze legislatuur van start…

Maar of dat voldoende zal zijn om op 13 oktober 2024 mensen te mobiliseren om een doordachte en weloverwogen stem te gaan uitbrengen ?? De toekomst van De Warande hangt als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de Turnhoutse belastingbetaler.. Als dit terug onder beheer van de stad moet komen, dan weten we nu al dat dat niet alleen financieel een vergiftigd geschenk zal zijn, maar, zoals de laatste dagen blijkt, de Warande ook nog eens een zwalpend en toxisch schip is geworden !! Helaas kan ik me daarbij niet van de indruk ontdoen dat het provinciaal beleid hier van wegkijkt !

De rol van de sociale media

De aanleiding waarom ik deze uitgebreide blog schrijf is te vinden in de mededeling van de stad Turnhout : Stad rekent op ‘Safer Cities’ om veiligheidsgevoel te verhogen: “Op kaart aanduiden waar je slachtoffer werd van ongewenst gedrag” Uit Het Laatste Nieuws van 3/4/2023 :

Stad Turnhout slaat de handen in elkaar met Plan International België om het veiligheidsgevoel in de stad te verhogen. In een eerste fase kunnen inwoners op een digitale plattegrond aanduiden waar ze slachtoffer of getuige waren van ongewenst gedrag. “Ook plaatsen waar ze zich in het algemeen onveilig voelen, mogen ze registreren”, zegt burgemeester Paul Van Miert.  https://www.hln.be/turnhout/stad-rekent-op-safer-cities-om-veiligheidsgevoel-te-verhogen-op-kaart-aanduiden-waar-je-slachtoffer-werd-van-ongewenst-gedrag~a426797d/

Onmiddellijk kreeg dit plan de wind van voor op facebook. Het is ongelofelijk welke opgang dit en andere sociale media de afgelopen 10 jaar hebben gemaakt. Men zegt wel eens dat een Turnhoutenaar een geboren zageman is. Maar wees gerust dat is géén exclusief Turnhouts fenomeen. Ten eerste ben ik zelf geen geboren Turnhoutenaar maar kan ook een behoorlijk stukje memmen. En dezelfde soort klaagzang vind ik ook terug op bijna alle FB-pagina’s die beginnen met ‘ge ze van…’

Heel vaak ook zijn het dezelfden die een klaagzang lanceren en waarop telkens weer  te voorspellen reacties en reageerders terug te vinden zijn.

Dergelijke pagina’s lenen zich ook heel makkelijk om, op basis van totaal foute en/of erg onvolledige in formatie een zware discussie op te starten.

Daarbij kan ik me vaak ook niet van de indruk ontdoen dat dergelijke discussie start vanuit politieke hoek. Een voorbeeld daarvan was de hele heisa over het oude kerkhof in de Kwakkelstraat. De onwaarheden en persoonlijke aanvallen op beleidsmensen werden toen zelfs vervat in een petitie…

En er zijn de steeds weerkerende kwakkels op facebook. Zoals over burgemeester Paul Van Miert die niet in Turnhout zou wonen of de 26 miljoen (rekenfout) die in de zakken van de politiekers verdwenen is. Facebook kan, indien correct gebruikt, een enorme sensibiliserende kracht hebben. Dat mocht ik zelf ondervinden toen ik in juli 2011 een tocht tegen zinloos geweld organiseerde in Turnhout. Dit naar aanleiding van de ‘watertorenmoord’ op Frans Rottiers. Dankzij facebook daagden hiervoor bijna 500 mensen op !!

Maar facebook en andere sociale media, kunnen ook een enorme negatieve kracht, negatieve impact hebben als iedereen zich denkt te moeten uitspreken over juridische zaken, over rechtszaken, kortom als iedereen van zichzelf denkt rechtertje te moeten spelen. Helaas meestal, zoniet altijd, zonder enige kennis van zaken.

En als mensen zich enkel en alleen laten leiden en informeren door wat ze in die sociale media allemaal lezen en volgen…dan ontstaat er een enorm informatievacuüm !!

Er valt nog veel toe te voegen aan deze overwegingen…

Zoals bijvoorbeeld heel de klimaatdiscussie en de al dan niet doemberichten die op ons afkomen

Of zoals de stikstofdiscussie in Vlaanderen die vooral een grote impact heeft in het landbouwleven in het Turnhoutse vennengebied en ruimere omgeving…

Of zoals de almaar voortschrijdende digitalisering waar steeds meer mensen niet meer in mee zijn of al hebben op afgehaakt

Of zoals…vul zelf maar aan…

Concluderend wil ik vooral dit meegeven

Er is ons, zowel voor de Turnhoutse burgers als voor het beleid, in de afgelopen 10 jaar wel heel  wat overkomen.

Heel wat zaken die niet te voorzien waren met gevolgen die we misschien wel onbewust onderschatten omdat we er zo machteloos tegen zijn…

Zo wat de corona-miserie betreft, veel levenslange trauma’s omdat we niet bij onze stervende partner, ouder, kind, familieleden, vrienden en kennissen mochten komen. Omdat we ze zelfs niet deftig konden begraven. Contacten verliepen via een videocall of via smartphone maar niet lijfelijk.

Overheidsdiensten die je enkel online kon bereiken. Net zoals privédiensten zoals mutualiteiten en vakbonden. Organisaties die vandaag voor hun (betalende) leden vaak nog altijd enkel op afspraak werken.

De nog steeds aan gang zijnde oorlog in Oekraïne en nucleaire dreigingen die heel de wereld om zeep kunnen helpen.

Vertrouwde buren die we jaren kenden die de stad verlaten. De vele nieuwkomers in onze stad waarmee we maar amper contact kunnen hebben omwille van de taal, maar ook omwille van het vreemd zijn voor mekaar…

De terreuraanslagen in ons land in maart 2016

De aanhoudende conflicten tussen milieu, klimaat, stikstof, landbouw, industrie en leefbaarheid voor eenieder…

En recent kwamen daar nog eens verontrustende signalen bij over banken in moeilijkheden waarbij velen, om relevante redenen de link leggen met de grote bankencrisis in ons land in 2008 en de desastreuze gevolgen. Slechts één voorbeeld : 800.000 aandeelhouders van Arco die hun spaargeld, wat geen spaargeld was verloren zagen gaan.

Een stad die in financiële ademnood zit…

Enzovoort…

We laten te veel mensen achter met hun problemen, angsten en onzekerheden

Het mag onze beleidsmensen -op welk niveau dan ook- toch niet verbazen dat al deze zaken bij veel inwoners een algemene malaise veroorzaken. Een steeds groeiend gevoel van onbehagen, van ongerustheid, van machteloosheid, van niet meer mee te tellen of niet meer mee te kunnen, van onveiligheid…

En dat gevoel kan je niet aanduiden op een kaart van de stad of van safer cities. Het vergt een heel andere aanpak dan een goed bedoeld plan rond aanpak armoede, een plan van goed samenleven in diversiteit, of welk plan dan ook.

Ik heb ook de oplossing(en) niet in pacht maar voel wel heel sterk aan dat we aan al deze gevoelens voorbij hollen. Veel te snel wellicht is het beleid -op alle niveau’s- maar ook de samenleving in zijn geheel na al deze tegenslagen, overgeschakeld op business as usual … daarbij talrijke mensen achterlatend, die om allerlei redenen, (welke in deze overwegingen worden opgenoemd), zijn blijven hangen en opgelopen trauma’s en/of blijvende coronaschade,  maar evenzo samenlevingsstress, angst voor nog meer oorlogsgeweld… niet kunnen verwerken, …Want dat ze nu toch eens allemaal terug UIT hun kot komen !?

In mijn jeugd moest ik wel eens, na het uitgaan, van de ene broek in de andere stappen. De afgelopen tien jaar stappen wij -na elk zwaar accident waarmee we in de samenleving te maken krijgen- van de ene ratrace, zo snel mogelijk naar de andere. Waarbij we niet enkel onszelf maar vooral ook vele andere mensen voorbijlopen. Niet te verwonderen dus dat het (kort) ziekteverzuim in ons land, vorig jaar, een recordniveau bereikte…terwijl het aantal werknemers dat -langdurig- ziek thuiszit met een burn-out, in drie jaar met 66 procent is toegenomen.

Een epidemie van depressies en burn-outs met zeer zware gevolgen zowel op menselijk als economisch vlak is wellicht het volgende maatschappelijk accident waiting to happen.

Dré Wolput