Als wij met vrienden onder mekaar kattenkwaad uithaalden in onze jonge tijd, dan bleef dat meestal zonder gevolg.

Een zeldzame keer ging een benadeelde wel eens klagen en dan gebeurde het dat de gerre (veldwachter) bij de ouders kwam aanfietsen.

Na zo een bezoek kregen betrokkenen wel eens te horen as ge da nog ene keer lapt, dan vliegde recht naar ’t verbeteringsgesticht in Mol.

En die waarschuwing had meestal ook wel effect. De naam gesticht joeg al schrik aan, maar zo ver weg…naar Mol. Wij hadden er destijds geen idee van hoe ver dat eigenlijk wel was.

Een verbeteringsgesticht was een heropvoedingsinstelling voor probleemjongeren en  die hun onaangepast gedrag moest pogen te corrigeren voordat ze als volwassene dreigen in de ‘echte’ gevangenis te belanden.

De formule was een kruising tussen een strenge kostschool en een jeugdgevangenis. De aanpak van die probleemjongeren was toen nog de bevoegdheid van de federale minister van justitie. https://nl.wikipedia.org/wiki/Verbeteringsgesticht

Prelude

De V.Z.W. OPENLUCHTOPVOEDING werd opgericht op 30.1.1937.  Het DOEL van de vereniging is het bevorderen van de verstandelijke, 1ichamelijke en zedelijke opvoeding en heropvoeding door middel van openluchtopvoeding

Vrij en Vrolijk – Brasschaat

Meer dan 50 jaar geleden, In 1971 werd voor het eerst het wanbeleid in het Medisch Pedagogisch Instituut Vrij en Vrolijk te Brasschaat gesignaleerd. Directeur Merecy, de familie Quadens en vooral prof. dr. M. Wens (pedagoge van de Rijksuniversiteit Gent en afgevaardigde-beheerder) werden rechtstreeks aangeklaagd. Ze werden beschuldigd van nalatigheid, wanbeleid en onverantwoord gedrag t.a.v. de gasten. Hun excuus was dat er een schromelijk gebrek was aan subsidies. En: “dit is een gerichte aanval op de enige vrijzinnige instelling van dit soort”. Minister van Justitie destijds was Jean Gol.  https://www.canonsociaalwerk.eu/be/details.php?cps=33#:~:text=Het%20is%20een%20gedetailleerde%20doorlichting,worden%20aan%20de%20kaak%20gesteld.

Deze aanklacht betekende de volledige hertekening van de Jeugdzorg.

In Vlaamse handen

De bijzondere jeugdbijstand regelt in Vlaanderen die aangelegenheden van de jeugdbescherming in België, waarvoor de bevoegdheid in 1980 door de Bijzondere Wet tot Hervorming der Instellingen, werd toevertrouwd aan de Vlaamse Gemeenschap.

Sinds 1 mei 1990 wordt de bijzondere jeugdbijstand geregeld door het Besluit van de Vlaamse Regering van 4 april 1990 tot coördinatie van de decreten inzake bijzondere jeugdbijstand.

De geschiedenis en evolutie in wat ooit het jeugdrecht werd genoemd kan je voor een groot deel terugvinden op deze Wikipedia pagina. https://nl.wikipedia.org/wiki/Bijzondere_jeugdbijstand

Goed om weten is dat men twee belangrijke termen onderscheid, met name de als misdaad omschreven feit MOF en de verontrustende opvoedingssituatie VOS (de vroegere problematische opvoedingssituatie POS)

In geen enkel opzicht mag noch wil de huidige aanpak verwijzen naar de term verbeteringsgesticht èn het autoritaire heropvoedend karakter ervan.

Voortaan spreken we over Gemeenschapsinstelling voor Bijzondere Jeugdzorg in een gesloten of half open vorm of een gemeenschapsinstelling voor bijzondere jeugdbijstand, ook al halfopen of gesloten.

De nadruk ligt nu veel meer op begeleiding en oriëntatie en het woord heropvoeden is nergens nog terug te vinden.

Ondertussen werd in 1992 ook de legerdienst in ons land opgeschort. Ook iets waar velen naar verwijzen als een gemis als het gaat over heropvoeden en moeilijk handelbare jongeren.

Waarom ik dit nu schrijf ?

Omwille van twee herkenbare verzuchtingen in de afgelopen week.

Zo deze van de Burgemeester van Gent (naar aanleiding van -alweer- ernstige problemen op de Blaarmeersen) De Gentse burgemeester roept het Brusselse parket op om de bewuste jongeren beter op te volgen. “Wij vinden als bestuur dat voor minderjarigen een andere aanpak nodig is waarbij de jongeren met de ernst van hun feiten worden geconfronteerd en er ook tegelijkertijd aan herstel en met hun directe omgeving wordt gewerkt. Er moet een traject met de jongere worden afgelegd waarbij er stil wordt gestaan bij de feiten en zijn gedrag. Wij dringen er op aan dat ook het Brusselse parket hierin handelt.” https://www.gva.be/cnt/dmf20220722_96240838

Maar ook omwille van een uitspraak van gewezen zangeres Kim Kay : Er is toch leerplicht? Maar als hij spijbelde, dan had dat geen consequenties voor hem. Ouders kunnen dan het kindergeld verliezen. Maar de rechter legde hem geen sancties op. Als moeder voelde ik me machteloos. Ik kon niet in de rechtszaal aanwezig zijn. Ik schreef brieven naar de jeugdrechter, ik heb hen bij me thuis uitgenodigd. Allemaal omdat ze naar me zouden luisteren. Ik roep al vier jaar, maar ik kreeg de indruk dat ik niet echt gehoord werd. Tot ik uiteindelijk het antwoord kreeg dat hij bijna 18 jaar was en dat ze niets meer konden doen.”

Vandaag zit Julien K. in de gevangenis. “Plots was hij meerderjarig, en de eerstvolgende keer verscheen hij voor een strafrechter. Als justitie het probleem eerder consequent had aangepakt, dan stonden we nu hier niet.” https://www.gva.be/cnt/dmf20220721_97326546

Epiloog

Als het al zo zou zijn dat de slinger in het verleden tè fel richting harde en autoritaire heropvoedingsaanpak kantelde, dan gaat diezelfde slinger nu ongetwijfeld te fel naar de zachte aanpak van veel praten en overleg. En vergeet niet : zachte heelmeesters maken stinkende wonden !

Met een boutade zou je kunnen zeggen dat we van een autoritair verbeteringsgesticht geëvolueerd zijn naar een jeugd-pamper ze maar-instelling !