In mijn ongetwijfeld jeugdig enthousiasme, lanceerde ik 35 jaar  geleden, als verantwoordelijke van het Stedelijk ACV, de actie Veilig fietsen in Turnhout.

Deze actie vond zijn oorsprong in het gegeven dat de fietsers in Turnhout beschouwd werden als de paria’s in het verkeer. En dit zowel wat hun veiligheid betreft als het totaal gebrek aan fietscomfort in de stad. Toen nog voorzien van vele kasseiwegen en helemaal géén fietspaden.

In het eindrapport -zoals het werd voorgesteld aan toenmalig schepen Walter Peeters- van de werkgroep hieromtrent werd ondermeer voorgesteld dat er meer snelheidscontroles zouden worden gehouden binnen de ring, een veralgemeende invoering van zone 30 binnen de ring en een strenger optreden tegen fietsers, brom- en snorfietsen, om niet meer tegendraads en/of over stoepen te rijden…

Van lijdend tot leidend voorwerp

Op 1 januari 1995 werd in ons land het principe van objectieve aansprakelijkheid in het verkeer, bij wet ingevoerd. Vanaf dat ogenblik was er in de wet sprake van sterke -gemotoriseerde- en zwakke -niet gemotoriseerde- verkeersdeelnemers.

Concreet bij een ongeval tussen een auto en een fietser of voetganger, vervalt de foutvraag en zal de verzekering van de gemotoriseerde weggebruiker altijd de schadevergoedingen inzake lichamelijke letsels of overlijden moeten betalen.

Al sinds 1989 werden heel wat bezwaren geopperd tegen dit wetsvoorstel. Tegen de objectieve aansprakelijkheid in het verkeer werd in bepaalde kringen geopperd dat het systeem zou leiden tot een grotere onvoorzichtigheid bij de zwakke weggebruikers in het verkeer. (volgens velen vandaag waren dat profetische woorden)

Deze argumenten werden weggewuifd door te stellen dat het principe ook al bestond in het verkeer waar de  eigenaar van een dier bv. aansprakelijk is voor de schade die het dier aanricht… (wat een vergelijking…)

Maar ook heel wat de discussie over de schuldvraag…  tijdens de discussie in het parlement zelf werd  geopperd dat het toch niet mogelijk is dat de schuldvraag zo maar van tafel wordt geveegd. De samenleving moet iedereen voor zijn verantwoordelijkheid stellen, en de objectieve aansprakelijkheid van automobilisten t.o.v. zwakke weggebruikers zou de persoonlijke verantwoordelijkheid van de zwakke weggebruikers onderwaarderen en hun risicogedrag goedpraten. Aldus een veel gehoorde opwerping…

Uiteindelijk werd deze wet in 1995, onderdeel van de sociale programmawet vermits het werd verkocht als een besparingsmaatregel in de sociale zekerheid. Immers werd een besparing van 1,5 miljard BF vooropgesteld vermits de kosten inzake letsels en/of overlijden bij een ongeval werden geprivatiseerd, afgeschoven op de verzekeringen.

De fietsersbond…een lobbygroep

Het was wellicht geen toeval maar na het tot stand komen van de wet inzake objectieve aansprakelijkheid, werd ook de fietsersbond opgericht in 1995, om te ijveren voor een fietsvriendelijker beleid. Deze lobbygroep propageert de fiets als logische mobiliteitskeuze op gemeentelijk, regionaal, federaal en Europees niveau.

De fietser als verkeers-leidend voorwerp

De vorige schepen van mobiliteit, Boogers, was een notoir lid van deze fietsersbond. En dat was de afgelopen jaren in Turnhout ook duidelijk te merken in zijn beleid.

Zo werd speciaal voor hen zowat de hele binnenstad zone 30 en werden talrijke straten omgedoopt tot fietsstraten, werden straten geknipt en werd fietsen in tegenrichting tè vaak oogluikend toegelaten… Vaak leek het alsof de zwakke weggebruikers in Turnhout maar uit één categorie bestaat…namelijk fietsers. Want aan de lamentabele toestand van  kilometers stoepen werd weinig tot niets verbeterd.

Maar desondanks daalde de fietstevredenheid in onze stad… (1)

De vélo van toen is al lang niet meer de fiets van nu

Toen ik in 1990 de actie veilig fietsen in Turnhout lanceerde, was de elektrische fiets zelfs nog géén verre droom, terwijl dit nu eigenlijk de standaardfiets is.

We zien ook steeds meer elektrische bakfietsen, speedpedelecs en fatbikes in het straatbeeld in Turnhout.

Helemaal terecht stelt huidig schepen voor mobiliteit – Stijn Adriaensens- dan ook dat het groeiende aantal snelle en grote fietsen de stad voor grote uitdagingen stelt. “Als iemand met een elektrische fiets en twee gevulde fietstassen tegen 30 km per uur door een drukke straat rijdt en een aanrijding heeft, is de impact even groot als bij een aanrijding met een kleine auto.

Fietsers moeten zich aanpassen

We moeten onze visie op mobiliteit daaraan aanpassen. Maar vooral: ook de fietsers zullen zich moeten aanpassen, als we het stadscentrum voor alle weggebruikers veilig willen houden. Dat betekent dus ook dat we ons de vraag moeten durven te stellen of het wel logisch is dat een fietser overal de kortste weg kan nemen, terwijl het voor iedereen veiliger zou zijn dat hij enkele meters omrijdt. Denk bijvoorbeeld aan de fietsers in Turnova. We willen wel dat alle winkels ook voor fietsers bereikbaar zijn, maar kan dat nog op een veilige manier?” (2)

Zijn bekommernissen zijn zeker terecht en heel wat Turnhoutenaren delen deze ongetwijfeld ook.

Het is wat mij betreft een noodzakelijke en verfrissende kijk op (fiets)mobiliteit in onze stad.

(1)

(2) https://www.gva.be/regio/antwerpen/kempen/turnhout/fietsers-mogen-in-de-onze-lieve-vrouwstraat-door-rood-naar-rechts-de-grotere-variatie-aan-fietsen-wordt-een-uitdaging-in-de-stad/48822416.html