Het is alles behalve goed nieuws om het jaar te beginnen…maar met de werkloosheid in Turnhout gaat het van kwaad naar erger.

In december tellen we met 2.445, alweer 20 Werklozen meer dan in november en zelfs +233 sinds januari 2023.

1.488 van hen -61%- zijn van niet-Belgische origine. En dat zijn er +207 sinds januari 2023.

Volgens de cijfers van de groep die tussen 1 en 2 jaar werkloos zijn, is zelfs ruim 65%   van vreemde herkomst. (139 Belgen en 277 niet-Belgen)

Deze hoge werkloosheidscijfers in Turnhout hebben uiteraard ook een erg negatief gevolg op de almaar stijgende armoede in deze stad.

Kinderarmoede

Algemene toelichting Vlaanderen

Uit nadere analyses weten we dat er zich grote verschillen voordoen naargelang de originecluster van de moeder. De kansarmoede-index 2022 ligt het hoogst bij kinderen met een moeder van Afrikaanse origine. 30,3% van de kinderen met een moeder van Maghreb-origine groeit op in kansarmoede, bij kinderen met een moeder met een origine van een ander Afrikaans land gaat het zelfs om 44,4%. Ook van de kinderen met een moeder van Aziatische origine (maar niet Turkije) werd meer dan 4 op de 10 borelingen in kansarmoede geboren. Er zijn echter ook kinderen met een Europese herkomst die een hogere kansarmoede-index kennen. Zo wordt 20,1% van de kinderen met een moeder met een origine uit het oostelijke deel van de Europese Unie in een kansarmoedesituatie geboren.

Cijfers Turnhout

De KA (kansarmoedeindex) in Turnhout is 26,8% in 2022. Dat is 2,7% HOGER dan de 24,1% in 2021.

Bij 9,9% betreft het een Belgische moeder, terwijl bij 39% van de geboortes in kansarmoede sprake is van een niet-Belgische moeder.

Dat is een ferme stijging, met +3,5% tegenover 2021 (35,5%)

Zeer beperkt tot geen inkomen uit arbeid

Een belangrijke armoede-indicator is het aantal 0 tot 59 jarigen, die in een gezin wonen met een zeer lage werkintensiteit. Dat is minder dan 1/5, of minder dan 1 werkdag/week.

Voor gezinnen van Belgische herkomst betreft dat 9%, van Europese herkomst is dat 15,6% en voor gezinnen van niet-Europese herkomst is dat 24,6%

1 op 4 inwoners in de stad, afkomstig uit een NIET- EU land woont dus in een gezin waar  inkomen uit arbeid beperkt is van 0 uren werk, tot maximum minder dan  één werkdag/week.

Andere aanpak nodig

In oktober 2020 sloot de stad Turnhout een samenwerkingsakkoord met VDAB.

Kern van dit akkoord : Vandaag worden die afspraken tussen VDAB en Turnhout heel concreet vastgesteld in een tienpuntenplan, waarbij het OCMW acties onderneemt voor mensen met een leefloon en de VDAB alle andere werkzoekenden ondersteunt. Bij de verschillende actiedomeinen is er aandacht voor de Turnhoutse context, die niet altijd dezelfde is als elders in Vlaanderen.

Als ik vandaag naar de cijfers werkloosheid kijk, heeft dit akkoord (tè) weinig effect gehad. Zo was de gemiddelde werkloosheidsgraad in 2020, 12,1% en drie jaar later, is het gemiddelde over 2023, 11%…en waren er in september 2020, slechts 1.288 werklozen van niet-Belgische origine.

3 jaar later -december 2023- telt Turnhout,  1.472 werklozen van niet-Belgische origine…

Als ik het voor het zeggen zou hebben, zouden ALLE werklozen en leefloongerechtigden, zoals het hoort, onder de regie en onder begeleiding moeten komen van en door VDAB. Deze dienst werkt met middelen van de Vlaamse -dus ook Turnhoutse- belastingbetaler. De lokale stedelijke input naar VDAB toe kan dan het netwerk van ondernemers in de stad zijn de tewerkstellingsprogramma’s die al langer lopen in Turnhout en uiteraard organisaties zoals de VZW Web en andere die in Turnhout actief zijn.

Vermits het OCMW nu al jaren personeel inzet om leefloners te begeleiden naar de arbeidsmarkt, betalen we eigenlijk twee keer voor een opdracht die mijn inziens door VDAB moet worden uitgevoerd.

Geld naar familie

Migranten sturen meer geld dan ooit naar familie. Met een moeilijk woord noemt men dat remittances (overmakingen). Voor 2022 zou het wereldwijd- zelfs gaan om 603 miljard euro (2021 = 580 miljard), waarbij vooral geld voor Oekraïne sterk stijgt.

Voor België kon ik maar één concreet cijfer vinden in Sociaal.net waar ze schrijven Ruim 5 miljard euro. Zoveel geld stuurden mensen met migratieachtergrond in 2020 vanuit België naar familie in hun land van herkomst. In totaal zelfs ruimschoots meer, dan het bedrag dat België investeert in ontwikkelingssamenwerking.

Zonder twijfel is er ook -een deel van- geld, wat via leefloon of sociale zekerheid zoals werkloosheid, ziekteverzekering en zelfs via kinderbijslag (groeipakket) bij  migranten terecht komt, wat via de remittances bij familie in het buitenland terecht komt.

Voor vele inwoners met migratieroots is dat een kwestie van moral duty (morele plicht).

 Nu ja, iedereen doet met zijn geld wat hij wil. Maar als geld uit leefloon of kinderbijslag aan familie in het buitenland word overgemaakt, dan kan dat uiteraard ook wel gevolgen hebben op de levensstandaard van gezinnen of individuen met migratieroots. En dan is het niet ondenkbaar dat zij, volgens onze meetnormen die daarom niet de hunne zijn, in armoede leven en hun kinderen in armoede moeten opvoeden.

Misschien een aandachtspunt voor sociale werkers  in het algemeen en niet enkel, maar ook voor het OCMW, om met gezinnen die volgens Belgische of Europese standaarden in armoe leven, het gesprek over eventuele remittances die ze zouden doen, aan te gaan. De uitkeringen inzake leefloon of sociale zekerheid zijn wel degelijk bedoeld om hen en/of hun gezin een aanvaardbare levensstandaard te bieden.

Maatschappelijke gevolgen

Hoge werkloosheidscijfers en een lage werkintensiteit hebben niet enkel nadelige gevolgen voor het individu of het gezin, maar ook voor de samenleving.

Om dit te verduidelijken

Het mag dan ook NIET verwonderen dat het gemiddeld belastbaar inkomen per inwoner, zijnde 18.610 €, of 4.490 € minder is dan in Vosselaar, zijnde 23.100 €.

Het verschil concreter maken doe je dan als volgt : 4.490 € X 47.000 inwoners wil zeggen dat er meer dan 211 miljoen euro/jaar -of ruim één miljard op 5 jaar- MINDER  te besteden valt in Turnhout, aan alles wat het leven kan kosten. Dat is een gigantisch bedrag.

Of dat de opbrengst van 1% personenbelasting -per inwoner- in Vosselaar het aardige bedrag oplevert van 384,31 €, waar dat in onze stad maar 262,39 € is.

Het verschil concreter maken doe je dan als volgt : 121,92 euro X 47.000 inwoners wil zeggen dat de stad Turnhout ruim 5,73 miljoen €/jaar minder ontvangt aan personenbelasting…of ruim 34 miljoen over een legislatuurperiode van 6 jaar. Daar zou je als stad heel wat nuttige zaken mee kunnen verwezenlijken…

Mijn conclusie

Zowel de stad Turnhout, als steeds meer van haar inwoners, zijn in een vicieuze cirkel van armoede terecht gekomen.

Recent maakte vzw ’T Antwoord bekend om twee nieuwe initiatieven te starten om armoede in Turnhout terug te dringen.  Nuttig wellicht maar het betreft enkel symptoombestrijding. Met andere woorden worden wel de gevolgen van armoede aangepakt maar niet of veel te weinig de oorzaak. https://www.gva.be/cnt/dmf20231224_93486438

Om de vicieuze cirkel van armoede in onze stad echt te kunnen doorbreken, moet ALLES worden ingezet op meer mensen aan het werk !! Met nadruk op de werklozen van niet-Belgische herkomst.

Ondanks de al enkele jaren aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, en de vele vacatures in Turnhout, weerspiegelt dat zich niet in -sterk- dalende werkloosheid in Turnhout…

Velen van hen hebben zeker een duw(tje) of een opstap(je) nodig zoals een opleiding en leren van de Nederlandse taal om op de arbeidsmarkt te integreren. Maar hoe langer men moet worden geduwd, hoe moeilijker het zal worden om een job te vinden.

Zo zijn er bvb 424 werklozen die langer dan 1 jaar tot maximum 2 jaar werkloos zijn. 277 van hen zijn van niet-Belgische herkomst. Zo 41 Nederlanders, 25 Somaliërs; 26 Roemenen; 23 Afghanen en 21 Irakezen evenals 19 Marokkanen.

861 werklozen (12/23) zijn minstens al twee jaar werkloos. 401 van hen van niet Belgische herkomst. Onder hen 59 Nederlanders,(maar niet allemaal van Nederlandse herkomst) 53 Marokkanen; 30 Afghanen; 27 Irakezen en 28 Roemenen.

Om deze werklozen uit de draaimolen van de werkloosheid te halen, zal wellicht vaak een dwingende hand nodig zijn. Ik geloof niet dat het enkel een kwestie is van mogen en kunnen werken, maar vaak ook van (niet) willen werken.

Zoals ik al meermaals heb geschreven in mijn blogs : het NIET opzetten van een gemeenschapsdienst door de stad Turnhout is en blijft een gemiste kans om net dat duwtje of opstapje te bieden aan langdurig werklozen. Maar herkansen kan ook nog wel !

Meer dan ooit moeten alle middelen en krachten worden gebundeld en de neuzen in dezelfde richting worden gezet,  om de tewerkstelling van de  Turnhoutse bevolking, op beroepsactieve leeftijd, sterk op te drijven. 

Enkel wanneer de werkloosheid aanzienlijk daalt kan en zal dit ook  de armoede in Turnhout doen dalen.

En nee, het is niet hètzelfde probleem in elke centrumstad. Want van de 13 Vlaamse centrumsteden heeft Turnhout in 2023, met 11%, na Antwerpen (13,6%) de hoogste werkloosheidsgraad, gevolgd door Oostende, met 10,8%. Alle andere centrumsteden blijven onder de 10%

Ik kijk alvast met belangstelling uit naar hoe deze -aanhoudende- problematiek van een vicieuze (kans)armoedecirkel èn het doorbreken ervan, of en op welke wijze zal vertaald worden in Turnhoutse verkiezingsprogramma’s.

Ter informatie de gemiddelde werkloosheidsgraad (2023) van alle 13 Vlaamse centrumsteden van de gemeenten uit de stadsregio in transitie en van steden uit de Kempen met een centrumfunctie

13 centrumsteden : Aalst = 7,2%; Antwerpen = 13,6%; Brugge = 6,1%; Genk = 9,3%; Gent = 9,9%; Hasselt = 8%; Kortrijk = 7,4%; Leuven = 7,4%; Mechelen = 8,4%; Oostende = 10,8%; Roeselare = 7,3%; Sint-Niklaas = 9,2% en Turnhout = 11%

Regio in transitie : Beerse = 4,4%; Kasterlee = 4,3%; Lille =4,6%; Oud-Turnhout = 5,2% en Vosselaar = 4,8%

Steden met een centrumfunctie : Geel = 5,9%; Mol = 6,3%; Herentals = 6,2% en Hoogstraten = 5,9%