Enkele dagen geleden publiceerde Statbel (is het Belgische statistiekbureau van de federale overheid) de bedragen van het gemiddelde inkomen per inwoner.

En helaas, ook in deze tabel bengelt onze stad Turnhout in  de laagste regionen. Met -18.898 €- laten we enkel  Antwerpen  met 17.915 €, achter ons.

Zo heeft Turnhout meteen ook het tweede laagste inkomen per inwoner van de provincie Antwerpen.

Voor de ganse provincie beloopt het inkomen per inwoner -21.270 €/inwoner- en voor het arrondissement  Turnhout is dat -21.399 €/inwoner.

En wat de 13 Vlaamse centrumsteden betreft bekleed Turnhout, ook alweer juist voor  Antwerpen, de tweede laatste plaats !

Maar waarom is Turnhout een centrumstad geworden

Om dat uit te leggen moet ik bijna 50 jaar terug in de geschiedenis, met name naar 1976, het jaar waarin de grootste fusiegolf ooit in ons land werd voorbereid om ingang te doen vinden op 1/1/1977.

Maar…geen enkele gemeente wilde met Turnhout fuseren. Een officiële reden werd hier nooit voor opgegeven.

Maar het is een publiek geheim dat de liberaal Paul  De Clercq, destijds burgemeester van Vosselaar en in die periode ook senator of volksvertegenwoordiger voor de PVV, ervoor zorgde dat Turnhout alleen achterbleef.

20 jaar later…

We maken een sprong in de tijd van 20 jaar, naar 1997. De oorsprong van de selectie van 13 centrumsteden gaat terug op een wetenschappelijke studie in 1997 naar de hiërarchie van de stedelijke kernen in het Vlaams Gewest.  Men onderzocht alle stedelijke woonkernen en deelde deze in in een hiërarchische structuur naargelang hun uitrustingsniveau. Op het eerste niveau onderscheidde men twee grote steden: Antwerpen en Gent. Op een tweede niveau vond men elf regionale steden,

Deze 11 steden zijn tot  op vandaag Aalst, Brugge, Genk, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas en Turnhout

De selectiecriteria Het begrip centrumstad wijst in het Ruimtelijk Structuurplan van de Vlaamse Overheid op steden met een relatief hoog aantal inwoners ten aanzien van hun omgeving, en die er een centrale functie op uitoefenen op het vlak van onder andere werkgelegenheid, zorg, onderwijs, cultuur en ontspanning. 

Maar dat Turnhout, op dat ogenblik  een stad met slechts 38.406 inwoners, (34.603 van Belgische en 3.803 van vreemde herkomst) toch een centrumstad werd, is een compensatie van wat 20 jaar geleden niet lukte inzake de fusies.

Tot op vandaag is Turnhout nog steeds de kleinste centrumstad, maar met -helaas- echte grootstedelijke problemen. Die uiten zich in een hoge werkloosheid, een hoog aantal leefloners,  een sterk gestegen armoede en een erg hoge instroom van nieuwkomers.

Zo heeft deze stad vandaag wel 47.023 inwoners waarvan nog maar 28.450 Belgen en 18.573 van vreemde herkomst

Welke financiële steun ontvangt de stad

*Om te beginnen zijn er de (hoofd)dotaties uit het Vlaams gemeentefonds. Die zouden voor Turnhout volgend jaar oplopen tot bijna 30 miljoen euro (29.652.657) of 630 €/inwoner.

Om te vergelijken, in 2022 ontving Beerse uit deze dotaties 210 €/inwoner; Vosselaar = 175,35 €; Lille = 240,94 €; Kasterlee = 241,3 €, Oud-Turnhout = 220,86 € en Turnhout = 597 €. De bedragen van het gemeentefonds worden elke jaar met 3,5% verhoogd.

*Als centrumstad krijgt Turnhout volgend jaar 2.410.522 € extra of goed voor 51 €/inwoner.

Goed om weten is dat de twee grootsteden Antwerpen en Gent ontvangen vanuit deze hoofddotatie zowat 1.500 €/inwoner

*Elia compensatie is voor Turnhout 506.150 €. = 10,7 €/inwoner. Deze compensatieregeling zal vanaf 2027 worden opgeheven.

*Aanvullende dotatie sectorale subsidies voor lokaal cultuurbeleid, jeugdbeleid, sportbeleid, onderwijsbeleid, kinderarmoede, integratiesubsudies, betekent voor Turnhout 1.536.104 €, goed voor 32,6 €/inwoner.

*Tenslotte is er ook de dotatie responsabiliseringsbijdrage (tot 2024). Dat betekent dat de Vlaamse overheid tussenkomt voor de helft zodat de lokale besturen onder meer beter het hoofd bieden aan de stijgende pensioenuitgaven. ​​​​​

Voor Turnhout gaat dit om een bedrag van 4.881.675 € voor het OCMW. Ik vermeld dat bedrag afzonderlijk omdat bij de fusie van de twee ziekenhuizen in 2009, de pensioenlasten van de statutaire personeelsleden van het Sint-Elisabethziekenhuis, eenzijdig in de schoenen van de stad Turnhout werden geschoven. Een duur akkoord dus ! Ondanks het feit dat het een regionaal ziekenhuis betreft…

De bijdrage voor de stad zelf  is een bedrag van 2.103.619 €. Alles samen dus goed voor 6.985.294 €, of 148 €/inwoner.

Let op :  als na de verkiezingen van 9 juni 2024, de nieuwe te vormen Vlaamse regering dit belangrijk financieel engagement niet zou vernieuwen, betekent dat gewoon dat de stad ‘uit eigen middelen7 miljoen euro/jaar moet bijeen sprokkelen, wat de financiële beleidsruimte voor de volgende legislatuur serieus zal inkrimpen…

Het antwoord op de vraag : wat schuift dat voor de stad Turnhout om centrumstad te zijn is het antwoord dus 872 € per jaar en per inwoner.

Voor alle duidelijkheid ook de andere gemeenten uit de regio in transitie hebben recht op een  a rato tussenkomst uit de genoemde subsidies van de Vlaamse overheid.

In een vorige blog schreef ik al dat het runnen van de stad Turnhout op jaarbasis 1.000 €/inwoner meer kost dan in Oud-Turnhout. Alle Vlaamse  subsidies voor Turnhout samen, volstaan dus niet om dat verschil goed te maken. https://wolput.com/2023/10/24/koken-kost-geld/

Sta me toe te zeggen dat de arme maar tegelijk ook dure stad Turnhout géén enkele beleidsruimte heeft om er het cultureel centrum De Warande opnieuw bij te pakken. Behalve met gegarandeerde 100% financiering van bovenlokale overheden.

*https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/mager%20beestje